Navigating The Present and Shaping The Future: Event Recap

We leven in een uiterst boeiende tijd van digitalisering en een in hoog tempo veranderende wereld. De realiteit is dat we leven in een markt waar technologie een steeds grotere impact heeft. Biedt dat kansen? Jazeker. Maar ook voor de bedreigingen moeten we onze ogen niet sluiten. Hoe navigeer jij jouw organisatie soepel in dit tijdsgewricht? Wat is je plan? Hoe ontwikkelen we ons als leiders binnen deze ontwikkelingen? En welke eigenschappen zullen hierbij onderscheidend zijn? De hamvraag ligt voor: welk leiderschap moeten we toevoegen opdat het werkt?

Met zijn boek ‘DNA van Leiderschap’ nam CIO/COO Frank Vogt ons mee door zijn gesprekken met vooraanstaande digitale leiders. Hij combineerde de inzichten uit deze dialogen met zijn eigen ervaringen en deed uitgebreid onderzoek, resulterend in vijf kenmerken van effectief leiderschap. Net zoals DNA ieder mens uniek maakt, zo karakteriseert het ook iedere leider op unieke wijze.

De Vijf kenmerken van Leiderschap

Op het REM-eiland vroeg Frank de genodigden om te stemmen op een van de vijf cruciale eigenschappen voor effectief leiderschap en een afbeelding te kiezen die volgens hen het beste leiderschap representeerde. 

1. Zelfbewustzijn – Het herkennen en benutten van je unieke kwaliteiten.
2. Context – Het creëren van de juiste omstandigheden.
3. Vertrouwen – Starten vanuit een positief mensbeeld.
4. Gids – Sturen naar een betekenisvolle toekomst.
5. Expeditie – Het vormgeven van je eigen leiderschapstraject.

Vertrouwen werd snel herkend als een belangrijke eigenschap voor leiderschap. Een man uit het publiek deelde zijn ervaringen met organisaties die sterk controlegericht zijn en waar een gebrek aan vertrouwen vaak tot problemen leidt. Hij sprak over personen die alles zelf willen oplossen, wat vaak resulteert in burn-outs en benoemde hierbij hoe moeilijk het kan zijn om deze individuen te helpen, vooral wanneer zij, ondanks de geboden sturing, toch alle verantwoordelijkheid naar zich toe willen trekken.

Frank benutte dit moment door handvaten te geven die volgens hem nodig zijn om vertrouwen binnen organisaties effectief in te zetten, en vroeg wie er in dergelijke situatie de verantwoordelijkheid voor ontwikkeling moet nemen: de leider of de individuele persoon zelf?

Vertrouwen overdragen

In reactie hierop deelde Frank een anekdote van Huub Vermeulen, de toenmalige CEO van Bol.com die tijdens de coronacrisis liet zien hoe essentieel vertrouwen is voor effectief leiderschap. Toen de pandemie ertoe leidde dat alle fysieke winkels sloten en de online verkopen explosief stegen, stond het bedrijf onder immense druk. In deze chaotische periode vroegen de medewerkers, angstig en onzeker, aan Huub wat ze moesten doen. Zijn antwoord was simpel maar krachtig: “Ik heb vertrouwen dat jullie de juiste keuzes maken.” Hiermee gaf hij geen directe orders, maar koos ervoor om de controle niet naar zich toe te trekken. Hij adviseerde zijn team om eerst aan hun eigen welzijn en dat van hun families te denken, vervolgens aan het team, en ten slotte aan het bedrijf. Toen Frank hem vroeg waar deze benadering vandaan kwam legde Huub uit dat zijn leiderschapsstijl was gevormd door de wijze waarop hij was opgevoed. Zijn vader had hem geleerd om verantwoordelijkheid te nemen zonder opgelegde regels, uitgaande van het vertrouwen dat hij de juiste keuzes zou maken. De dialoog over vertrouwen vervolgde zich naar het onderwerp van zelfsturing binnen organisaties waar een bezoeker uit de zaal een belangrijk punt naar voren bracht.

‘’Vertrouwen is cruciaal, maar je moet mensen ook de ruimte geven om zich te ontwikkelen, zodat er geen onrealistische verwachtingen ontstaan,” zegt Frank Vogt.

Zelfsturing binnen organisaties

Hij verliet recentelijk een bedrijf waar zelfsturing was geïmplementeerd zonder duidelijke richting. “Zonder richting is zelfsturing geen echte sturing; iedereen doet maar wat, zonder het vertrouwen dat ze de juiste dingen doen,” legde hij uit. Frank haakte hierop in dat succesvolle zelfsturing afhankelijk is van een duidelijk kader binnen de organisatie. “Het verschil tussen succes en falen ligt in het bieden van een duidelijke richting en het vertrouwen dat medewerkers nodig hebben om de juiste beslissingen te nemen,” zei hij. Hij voegde eraan toe dat het een uitdaging is om te bepalen welke regels nodig zijn en welke overbodig zijn zodat er een balans kan worden gevonden die zowel autonomie als verantwoordelijkheid stimuleert.

Frank vervolgde met het opbrengen van een theorie van Douglas McGregor over mensbeelden binnen organisaties, ook bekend als Theory X en Theory Y. Volgens Theory X geloven leiders dat medewerkers van nature hun werk niet leuk vinden en constant sturing en controle nodig hebben, terwijl Theory Y stelt dat mensen hun werk graag doen en creatief en verantwoordelijk zijn. “Beide visies zijn waar en bepalen hoe een organisatie wordt geleid; sommige organisaties kiezen voor strikte regels en KPI’s, terwijl andere meer vrijheden geven,” legde hij uit. Hij benoemde hierbij dat het voor leiders belangrijk is om kritisch naar bestaande regels te kijken wanneer zij een nieuwe organisatie binnen wandelen en moedigde hen aan deze bestaande regels te heroverwegen, aan te passen of te verwijderen om te voorkomen dat werknemers hun eigen verantwoordelijkheid en initiatieven verliezen.

Growth vs Fixed mindset

Frank vroeg het publiek naar hun gedachten over de toepassing van een ‘growth mindset’ versus een ‘fixed mindset’. Een man uit het publiek antwoordde: “Kijk bijvoorbeeld naar kunstmatige intelligentie en de toekomst van leiderschap. Wanneer je de principes van de growth mindset en de fixed mindset toepast, dan zie je dat AI een algoritme is dat van een ander algoritme leert. Als je dit plaatst in de context van leiderschap, wat voor mindset heeft AI dan?”

Frank reageerde opmerkzaam op de vraag uit het publiek: “Goede invalshoek. Wie denk je dat er sneller is, wij of AI?” Een bezoeker speculeerde dat AI per definitie een ‘growth mindset’ heeft, wat zou kunnen leiden tot enorme vooruitgang. De discussie breidde zich uit met de stelling dat niemand zo snel informatie opneemt als AI, vooral niet met de snelheid van huidige ontwikkelingen. Er rees bij het publiek ook twijfel of AI echt leert of enkel bestaande informatie verzamelt. “Ik denk dat het nieuwe verbanden kan leggen en met iets nieuws kan komen,” suggereerde een ander. Frank bevestigde, “AI zal ongetwijfeld sneller leren dan wij, en veel traditionele managementtaken zullen snel achterhaald zijn.” Een bezoeker wierp de stelling op of AI echt zou kunnen innoveren zoals de overgang van paarden naar auto’s. Terwijl sommigen geloofden dat AI binnen bestaande paradigma’s kon innoveren, bleven anderen sceptisch en angstig, bezorgd over de onvoorspelbare wegen die AI zou kunnen inslaan. Frank stelde hoe belangrijk het is om bewust te zijn van de mindset waarmee we deze technologie voeden: “De meningen over AI en de ontwikkelingen verschillen sterk; hoe meer negativiteit we erin stoppen, des te meer negativiteit krijgen we terug, en omgekeerd met positiviteit.’’

Vertrouwen is een gevoel dat diep kan raken en volgens hem niet te vervangen is. Hij verwees naar het onderwijs, waar docenten en leerlingen vaak een soort kat-en-muisspel spelen. En docenten moeilijk kunnen bepalen of een opdracht door ChatGPT is geschreven of dat de leerling zich daadwerkelijk in het onderwerp heeft verdiept. Echter, door persoonlijk met de leerling in gesprek te gaan en direct vragen te stellen over de inhoud, kan de docent snel de ware aard van de inspanning van de leerling achterhalen. Dit is volgens Vogt waarschijnlijk de toekomstige richting van menselijke kennis: de integratie van technologie en het vergroten van persoonlijke interactie, waarbij de laatste essentieel blijft voor educatie en begrip.

Conclusie

In zijn afsluitende opmerkingen legde Frank de nadruk op het belang van zelfkennis en authenticiteit in leiderschap. Hij moedigde de aanwezigen aan om zich te focussen op hun sterke punten en de zaken die alleen zij kunnen doen, en de rest los te laten. Dit stelt teams in staat om hun taken zelfstandig uit te voeren, wat niet alleen hun autonomie bevordert, maar ook zorgt voor een scherpere geest en focus bij de leider. Frank benadrukte hierbij het belang van het creëren van een motiverende omgeving waarin mensen zich verbonden voelen met het bedrijf, wat essentieel is voor effectieve sturing en het navigeren van de organisatie in de juiste richting. Hij reflecteerde op de menselijke aspecten van leiderschap, zoals het vermogen om compassie te tonen en te begrijpen hoe iemand ondersteund kan worden, iets wat kunstmatige intelligentie volgens hem nooit zal kunnen vervangen.

Ook behoefte aan inhoudelijke verdieping over een onderwerp dat je aan het hart gaat? Wij organiseren maandelijks Executive Connects voor organisaties en Freelance connecting fridays voor interimmers. Bekijk de evenementen pagina voor de eerstvolgende Connect’s!